Έργο των Νίκου και Παντελή Σωτηριάδη στην είσοδο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο Στρασβούργο

Ελληνικό το όνομα Ευρώπη. Σημαίνει αυτήν που έχει ευρύ βλέμμα, ευρείαν ώπα. Αυτήν που με τα μεγάλα μάτια της αγκαλιάζει το μεγάλο χώρο. Ελληνικός και ο μύθος που συνδέεται με την Ευρώπη. Την ωραία κόρη της Φοινίκης, δηλαδή κάπου κοντά στο σημερινό Λίβανο, ορέγεται ο Δίας, που μεταμορφώνεται σε άσπρο ταύρο για να την κατακτήσει. Το εγχείρημα του θεού επιτυγχάνει και καβάλα στην πλάτη του ταύρου, με σταθμό ίσως την Κύπρο, η Ευρώπη οδηγείται στην Κρήτη, πατρίδα του Δια και χώρος τώρα του έρωτά του με την Φοίνισσα πριγκίπισσα. Ο ταυρομινωικός Δίας με την αρπαγή της Ευρώπης δηλώνει την πρώτη κατά της Ασίας νίκη των Ελλήνων, νίκη που κορυφώνεται με την έκβαση της πανελλήνιας εκστρατείας κατά της Τροίας. Αυτή τη σημασία του αντιασιατικού αγώνα, δίνει ο Ηρόδοτος στα Τρωικά. Στο κατόρθωμα που το ποιητικό χρονικό του (Ιλιάδα και Οδύσσεια) αποτελεί την απαρχή του λογοτεχνικού λόγου όλης της ευρωπαϊκής γραμματείας. Τον αγώνα κατά της δεσποτικής Ασίας θα τον αναλάβουν οι Έλληνες. Οι Έλληνες της εποχής των περσικών πολέμων, Αθηναίοι, Σπαρτιάτες, Πλαταιείς και άλλοι. Μαραθώνας, Θερμοπύλες, Σαλαμίνα δηλώνουν τον 5ο κιόλας π.Χ. αιώνα το κατόρθωμα του ελεύθερου πνεύματος.

Προπύργιο αυτού του κόσμου, της Ευρώπης, που αντιμάχεται την Ασία και το πνεύμα της, θα σταθεί πάντοτε η οποιαδήποτε Ελλάδα. Οι μύθοι καθορίζουν έτσι το χώρο που διεκδικεί ο ελληνικός κόσμος σαν υπέρμαχος της Ευρώπης κατά της Ασίας. Περικλείει όλα τα παράλια του Αιγαίου. Αυτό δείχνει ο τρωικός μύθος. Περιλαμβάνει την ανατολική Μεσόγειο ως τη Συρία (το δείχνει ο μύθος της απαγωγής της Ευρώπης) και ολόκληρο τον Εύξεινο Πόντο, τη σημερινή Μαύρη Θάλασσα, το βόρειό του μέρος με το Χρυσόμαλλο Δέρας και τους Αργοναύτες, το νοτιοανατολικό με το Βασιλειο των Αμαζόνων και τον Θησέα.

Είναι πασίγνωστο ότι αρκεί η αρχαιοελληνική ιστορία για να δηλώσει τους αγώνες του ευρωπαϊκού κόσμου εναντίον της ασιατικής βίας, όπως φθάνει μόνο το αρχαιοελληνικό επίτευγμα για να θεμελιώσει τις αξίες, τις αρετές της ψυχής, του πνεύματος και της καρδιάς, που χαρακτηρίζουν ως τα σήμερα τον ευρωπαϊκό πολιτισμό.

Η ιστορική πράξη εναντίον της Ασίας έχει για ορόσημο τα Μηδικά. Αυτή η ιστορική σύρραξη βρίσκει νέα μορφή με την εκστρατεία του Αλεξάνδρου εναντίον της περσικής αυτοκρατορίας, ελληνική, νικηφόρα ανταπάντηση, στα επεκτατικά περσικά σχέδια του 5ου π.Χ. αιώνα. Οι πανελληνικές αυτές νίκες έδωσαν τη δυνατότητα εξάπλωσης του ελληνικού πνεύματος και, βέβαια, της ελληνικής γλώσσας στον τότε γνωστό κόσμο. Το ενοποιό αυτό πολιτιστικό γεγονός βοήθησε τα μέγιστα, πρώτα τη ρωμαϊκή πνευματική αναγέννηση και ύστερα η διεθνής χρήση της ελληνικής γλώσσας, κυρίως, επέτρεψε τη γρήγορη διάδοση του χριστιανισμού. Στα ελληνικά γράφονται τα περισσότερα “Ευαγγέλια”, στα ελληνικά οι “Επιστολές” και οι “Πράξεις” των Αποστόλων και η “Αποκάλυψη”. Ελληνικά και τα πρώτα κέντρα του χριστιανισμού, οι ελληνικές μικρασιατικές πόλεις Σμύρνη, Έφεσος, Σάρδεις, Πέργαμος, Λαοδικεία, Θυάτειρα, Φιλαδέλφεια.

Ας αναλογισθούμε ότι στον κατά της Ασίας αγώνα που σηκώνει, από καταβολής της, η Ελλάδα, θα πρέπει να προστεθεί αμέσως ως χαρακτηριστικό θεμέλιο της Ευρώπης, έτσι όπως τη ζούμε ως σήμερα, ο χριστιανισμός.

Το Βυζάντιο, είναι, κατά τους μέσους χρόνους, ο οργανικός συνεχιστής του κατά της Ασίας αγώνα της Ευρώπης. Οι Βυζαντινοί, πριν το τέλος του 7ου αιώνα, θα αντιμετωπίσουν την αραβική μουσουλμανική πρόοδο. Με το σύνθημα ο Χριστός Νικά και την Υπερμάχο Στρατηγό, την Οδηγήτρια, για προστάτη των στρατευμάτων τους, θα σηκώσουν τη μακραίωνη αραβική μάχη. Αλώβητη από τον αραβικό κίνδυνο η βυζαντινή Ευρώπη. Απόρθητη η Βασιλεύουσα παρά την από ξηράς και θαλάσσης πολιορκία της από τους Άραβες στα 717. Το υγρό πυρ, η έκρηξη του ηφαιστείου της Θήρας την ίδια στιγμή και πάνω απ’ όλα η Μεγαλόχαρη θα σώσουν το χριστεπώνυμο πλήρωμα και θα καταποντίσουν τους στόλους των απίστων, δίδοντας έτσι νίκας τοις ευσεβέσι.

Τα σύνορα της χριστιανικής Ευρώπης θα υπερασπισθεί αποτελεσματικά το Βυζάντιο, αλλά από δω και στο εξής, η Μεσόγειος, από κλειστή ελληνορωμαϊκή θάλασσα, από χριστιανική λίμνη, θα μετατραπεί σε συνοριακό χώρο, σε θέατρο της πιο μακραίωνης και σκληρής διαμάχης μεταξύ της ευρωπαϊκής και της ασιατικής δύναμης. Μεταξύ του Σταυρού και της Ημισελήνου.

Το Βυζάντιο θα καταφέρει να απωθήσει από τον ευρωπαϊκό χώρο, με εξαίρεση για λίγο τις δυο μεγαλονήσους, την Κρήτη και την Κύπρο, τους αλλόδοξους Σαρακηνούς Άραβες, αλλά θα πέσει αργότερα υπό τα πλήγματα μιας νέας μουσουλμανικής δύναμης που θα απλωθεί σε όλη τη βαλκανική Ευρώπη και πιο πέρα, τους Οθωμανούς Τούρκους. Χαρακτηριστικό είναι ότι τα ονόματα που συχνά δίνουν οι Βυζαντινοί στους Τούρκους της εποχής τους, δηλαδή τους Τούρκους του 14ου και 15ου αιώνα, είναι Πέρσες και Αχαιμενίδες, χωρίς βέβαια οι Τούρκοι να έχουν καμία εθνολογική σχέση με τους παλιούς Πέρσες. Λακωνικότατα, η ονομασία αυτή δηλώνει τη συνείδηση των Βυζαντινών, ότι συνεχίζουν τη μάχη που αρχίζει με τον Μαραθώνα, τις Θερμοπύλες και τη Σαλαμίνα, τη μάχη δηλαδή της ελεύθερης σκέψης εναντίον της ασιατικής βίας.
Όπλο του Βυζαντίου για την ευόδωση του έργου αυτού ήταν η αφομοίωση των βαρβαρικών φυλών, αυτών που διείσδυσαν στο εσωτερικό της αυτοκρατορίας και αυτών που δεν έπαψαν να την απειλούν. Το μάθημα των ακριτικών τραγουδιών με τον Διγενή, ο εκχριστιανισμός των Σλάβων, ο πολιτιστικός και γλωσσικός εξελληνισμός των ποικιλώνυμων Βλάχων και Αλβανών νομάδων, αποδεικνύουν περίτρανα ότι η ένταξη στον ελληνισμό είναι απόρροια ελεύθερης βούλησης.
Η επιστημονική σκέψη που έδωσε στην Ευρώπη την τεχνολογική της υπεροχή έχει τη ρίζα της στο κριτικό πνεύμα, όπως το δίδαξε ο αρχαιοελληνικός ορθολογισμός. Είναι χαρακτηριστικό ότι σ’ όλες σχεδόν τις ευρωπαϊκές γλώσσες τα ονόματα των επιστημών είναι ελληνικά, όπως άλλωστε ελληνικοί οι όροι που δηλώνουν τη μητέρα των επιστημών, τα μαθηματικά, καθώς και τη μητέρα της σκέψης, τη φιλοσοφία.
Στην Ελλάδα γεννήθηκε η ιστοριογραφία ως “κτήμα εσαεί”, όπως έγραψε ο Θουκυδίδης, και στην Ελλάδα οργανώθηκε το πρώτο μουσείο και οι βιβλιοθήκες. Κοινό μουσείο και κοινή βιβλιοθήκη χαρακτηρίστηκε η έννοια “Ευρώπη” για τους Ευρωπαίους (μελέτη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου που παρουσίασε η Επιτροπή του Emilio Colombo).
Έτσι, μέσα στην αβεβαιότητα των χρόνων μας, με μια Ευρώπη που υπνοβατεί και με μια Ελλάδα αντιμέτωπη με την ιστορική της ευθύνη, με μια Ελλάδα αιωρούμενη μεταξύ Ανατολής και Δύσης, είναι καιρός να αγκιστρωθούμε στα καίρια και στα ουσιώδη, στην πανάρχαια ελληνική αρετή της ιστορικής ευθύνης. Όπως έγραψε ο Γιώργος Σεφέρης, “Οι ήρωες προχωρούν στα σκοτεινά”.